Vorarlberg
Vorarlberg - najbardziej wysunięty na zachód kraj związkowy Austrii. Jako jedyny land austriacki należy (w części) do zlewiska Morza Północnego.

to:
| Bregenz |

Region Alpejski Bludenz | Arlberg | Jezioro Bodeńskie - Vorarlberg

Bregenzerwald | Kleinwalsertal | Montafon


Geografia
Vorarlberg ma zwarty kształt, a jego granice są w większości oparte na rzeźbie terenu. Na północy land graniczy z Niemcami, na wschodzie z innym krajem związkowym Austrii - z Tyrolem, na południu ze Szwajcarią, na zachodzie - z Liechtensteinem i znów ze Szwajcarią.
Vorarlberg jest krajem górskim, w całości leży na obszarze Alp, a dokładniej - Alp Wschodnich. Północna granica landu biegnie przez Alpy Bawarskie. Na południe od nich leży pagórkowata wyżyna Lasu Bregenckiego. Południowa część kraju leży w Wysokich Alpach Wapiennych, których kulminację stanowi grupa górska Rätikon w Alpach Retyckich. W południowo-wschodnim zakątku kraju znajdują się pasma zaliczane do Alp Środkowych - Silvretta i Verwall.
Pod kątem fizykogeograficznym dzieli się Vorarlberg na trzy strefy krajobrazowe: nizinę nadreńską, Las Bregencki i Wysokie Alpy. Nizina nadreńska biegnie wzdłuż zachodniej granicy landu (i zarazem państwa), czyli wzdłuż granicznego Renu do Jeziora Bodeńskiego. W tym regionie skupia się osadnictwo (3/4 ludności), przemysł i rolnictwo. Las Bregencki zajmuje północną połowę kraju. Jest to kraina lasów i hal, rozproszonych wiosek, hodowli i mleczarstwa. Wysokie Alpy zajmują południowe i wschodnie obrzeże kraju. Stanowią, oczywiście, atrakcję turystyczną, natomiast gospodarczo użytkowane są tylko doliny. Największą z nich jest dolina rzeki Ill, biegnąca wzdłuż północnych stoków gór Rätikon, w której skupia się osadnictwo tego obszaru. Dolina ta w dolnym biegu Ill nosi nazwę Walgau, w górnym - Montafon. W okolicy miasta Bludenz z doliny tej odgałęzia się atrakcyjna turystycznie dolina Klostertal.

Podział administracyjny

• 4 powiaty:
  • Bregencja - 863,33 km2, 122.886 mieszkańców, 40 gmin, w tym miasto Bregencja - stolica landu,
  • Dornbirn - 172,37 km2, 75.901 mieszkańców, 3 gminy, w tym miasta Dornbirn i Hohenems,
  • Feldkirch - 278,26 km2, 93.600 mieszkańców, 24 gminy, w tym miasto Feldkirch,
  • Bludenz - 1.287,52 km2, 60.471 mieszkańców, 29 gmin, w tym miasto Bludenz
  - łącznie 96 gmin.

Ludność
Do zamieszkania nadaje się tylko około 30% terenów Vorarlbergu - reszta to tereny wysokogórskie. Osadnictwo koncentruje się w dolinach Renu i Ill oraz w ujściu Renu do Jeziora Bodeńskiego - w tym pasie leżą wszystkie miasta, tworzące w praktyce jedną aglomerację. Wielu mieszkańców przygranicznych rejonów kraju pracuje za granicą - w Niemczech albo w Szwajcarii.
Ludność Vorarlbergu jest czysto niemiecka. Osadnictwo niemieckie doprowadziło również do germanizacji Retoromanów, mieszkających dawniej w południowej części kraju (w dolinie Montafon). Lokalna specyfiką jest to, ze dialekt używany w Vorarlbergu należy do grupy dialektów alemańskich, a nie bawarsko-austriackich, jak w całej pozostałej Austrii.

Historia
W starożytności tereny obecnego Vorarlbergu zamieszkiwała ludność celtycka i iliryjska. Na przełomie er tereny te opanowali Rzymianie, który włączyli je do prowincji Recja (Raetia). Dzisiejsza Bregencja, ówczesne Brigantium, była jednym z ważniejszych miast tej prowincji. Od II wieku datowały się najazdy plemion germańskich, które w początkach średniowiecza przeobraziły się w masową wędrówkę ludów. Na terenie Vorarlbergu najtrwalsze okazało się osadnictwo alemańskie.
Jako część Alemanii tereny dzisiejszego Vorarlbergu weszły w skład państwa frankijskiego, a następnie - zachodniofrankijskiego. Potem stanowiły część Rzeszy Niemieckiej, rozdzieloną na liczne drobne włości feudalne pod rządami różnych rodów hrabiowskich. W okresie między połową XIV wieku a początkiem XVI wieku tereny Vorarlbergu zostały stopniowo opanowane przez Habsburgów, wchodząc w skład tak zwanej Austrii Przedniej. Kilka pozostałych hrabstw przeszło w ręce Habsburgów w XVIII wieku, ostatnie - w 1804.
Pod władzą Habsburgów ziemie Vorarlbergu od XVII wieku stanowiły odrębne landwójtostwo, podlegające zarządowi dóbr w Tyrolu (z siedzibą w Innsbrucku), jedynie w latach 1752-1782 podlegało zarządowi Zachodniej Austrii z siedzibą we Fryburgu Bryzgowijskim.
W 1805 napoleońska Francja wymusiła przyłączenie Vorarlbergu wraz z Tyrolem do Królestwa Bawarii. W granice Austrii oba kraje wróciły po kongresie wiedeńskim w 1814. Od tego czasu kraj, już jako oddzielna jednostka polityczno-administracyjna, wchodził w skład Cesarstwa Austrii, a od 1867 - Austro-Węgier.
Po rozpadzie monarchii habsburskiej Vorarlberg ogłosił niepodległość jako Republika Vorarlbergu, jednak ruch secesjonistyczny został zdławiony przez sprzymierzonych. W 1919 miało miejsce referendum na temat przyłączenia Vorarlbergu jako kantonu do Szwajcarii, jednak kraj pozostał w Republice Austrii jako jeden z jej krajów związkowych. Podczas okupacji hitlerowskiej kraj połączono z Tyrolem w Reichsgau Tirol-Vorarlberg. Po II wojnie światowej kraj znalazł się w strefie okupacyjnej Francji.